Türkiye, nadir toprak elementleri alanında büyük yatırımlar yaparak, bu alanda dünya çapında bir lider olmayı hedefliyor. Ülke, sahip olduğu büyük rezervleri, uluslararası alanda güçlü bir konum elde etmek için kullanmayı planlıyor ve bu amacına ulaşmak için çıkarma ve işleme yatırımlarına yöneliyor, ayrıca bu alanda yerli endüstriler geliştirmeyi hedefliyor.
2022 yılında Ankara, Eskişehir ilinde 694 milyon tonluk büyük bir mineral yatak keşfetti ve bu yatakta 17 nadir toprak elementinin 10’u bulunuyor. Bu elementler arasında, bataryalarda ve lenslerde kullanılan lantan, cam ve seramik üretimi ile türbin kanatlarında kullanılan seriyum ve lazerler ve mıknatıslar yapımında kullanılan neodim yer alıyor.
Sonraki araştırmalar, Türkiye’nin merkezi ve doğu bölgelerinde de nadir toprak elementleri açısından zengin olabilecek alanlar olduğunu ortaya koydu. Bu sektör, Türkiye’nin ekonomik güvenliği ve sanayileşme stratejilerinin en önemli direklerinden biri haline geldi, Türkiye’nin enerji ve doğal kaynaklar bakanı Alparslan Bayraktar, bu ay İstanbul’da düzenlenen bir konferansta şunları söyledi: “Bu sektör, yerel ve uluslararası işbirliği ve yatırım potansiyeli taşıyor.”
Bayraktar, ülkenin nadir toprak elementleri sektörünü, yalnızca finansman veya sermaye gerektiren değil, aynı zamanda kapasite inşası, bilgi paylaşımı ve adil, kapsayıcı, dayanıklı uzun vadeli ortaklıklar gerektiren bir alan olarak tanımladı.
Yatırım İhtiyacı ve Teknoloji Gelişimi
Türkiye’nin büyük rezervlere sahip potansiyel alanları olmasına rağmen, çıkarma ve arıtma kapasitesine yatırım yapılması ve katma değerli ürünlerin üretimi için adımlar atılması gerektiği vurgulandı. Munzur Üniversitesi Nadir Toprak Uygulamaları ve Araştırma Merkezi Başkanı Ceren Erüst Ünal, “Bu kaynaklar kesinlikle Türk ekonomisine katkı sağlayacaktır, ancak konu saf mineralleri satmak değil, daha yüksek getiriler sağlayacak katma değerli ürünler üretmektir,” dedi.
Yenilenebilir Enerji ve Savunma Sektörü
Bu uzmanlığın kullanıldığı alanlardan biri de yenilenebilir enerji. VAT Enerji’nin enerji verimliliği danışmanlığı genel müdürü Altuğ Karataş, “Yenilenebilir enerji için rüzgar türbinlerinden güneş panellerine kadar nadir toprak elementlerine ihtiyaç duyacağız,” diyor. “Bu, aynı zamanda elektrik depolama ihtiyacını gündeme getirecek ve bunun için bataryalar gerekecek, bu da kritik mineralleri ve nadir toprak elementlerini zorunlu kılacak.”
Türkiye’nin genişleyen savunma sanayisi de yerli nadir toprak elementleri ve mineralleri için bir pazar oluşturuyor. Karataş, “Savunma sektörünün genişlemesi ve teknolojinin tüm ekonomi segmentlerinde derinlemesine penetrasyonu, nadir toprak elementlerine olan talebi artırıyor. Eğer Türkiye kendi çıkarma ve işleme kapasitesini genişletmez ve yurt dışındaki rezervlere yönelmezse, ithalata bağımlı hale gelebilir,” dedi.
Yurt Dışında Arayışlar
Türk şirketleri zaten yurtdışında rezervler arıyor. 2016 yılında kurulan Türk devletine ait MTA International, Nijer, Özbekistan ve Sudan’da madencilik faaliyetlerinde bulunuyor.
